Sàn giao dịch DEX là gì? Dex hoạt động như thế nào?

Một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là một nền tảng cho phép người dùng trao đổi tiền điện tử với nhau mà không cần thông qua một bên trung gian. Trái ngược với các sàn giao dịch tiền điện tử truyền thống, DEX không được quản lý tập trung mà dựa trên công nghệ blockchain. Điều này có nghĩa là việc lưu giữ sổ lệnh, khớp lệnh mua bán đều được thực hiện một cách phi tập trung.

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là gì?

DEX là một thị trường giao dịch ngang hàng (P2P) cho tiền điện tử, nơi các bên tham gia giao dịch trực tiếp với nhau. Khác với sàn giao dịch tập trung (CEX), người dùng trên DEX có thể giao dịch ẩn danh và không cần phụ thuộc vào bên thứ ba.

Nói cách khác, DEX là một sàn giao dịch peer-to-peer nơi các giao dịch diễn ra trực tiếp giữa các nhà giao dịch tiền điện tử. DEX đáp ứng một trong những khả năng quan trọng nhất mà tiền điện tử và công nghệ blockchain mang lại: các giao dịch tài chính không được thực hiện bởi ngân hàng, nhà môi giới hoặc các bên trung gian khác.

Các DEX phổ biến nhất, chẳng hạn như Uniswap và Sushiswap, sử dụng blockchain Ethereum và là một phần của loạt công cụ tài chính phi tập trung đang phát triển và cung cấp một loạt các dịch vụ tài chính trực tiếp qua ví tiền điện tử tương thích.

Dex hoạt động như thế nào?

Không giống như các sàn giao dịch tập trung như Coinbase, DEX không cho phép giao dịch giữa tiền pháp định và tiền điện tử – thay vào đó, chúng chỉ giao dịch các token tiền điện tử với các token tiền điện tử khác. Thông qua một sàn giao dịch tập trung (CEX) bạn có thể giao dịch tiền pháp định lấy tiền điện tử (và ngược lại) hoặc các cặp tiền điện tử với nhau – chẳng hạn như một phần bitcoin của bạn lấy ETH. Bạn cũng thường có thể thực hiện các thao tác nâng cao hơn, chẳng hạn như giao dịch ký quỹ hoặc đặt lệnh giới hạn. Nhưng tất cả các giao dịch này đều được xử lý bởi chính sàn giao dịch thông qua một “sổ lệnh” thiết lập giá cho một loại tiền điện tử cụ thể dựa trên các lệnh mua và bán hiện tại – phương pháp tương tự được sử dụng bởi các sàn giao dịch chứng khoán như Nasdaq.

Mặt khác, sàn giao dịch phi tập trung chỉ đơn giản là một bộ hợp đồng thông minh. Chúng đặt giá của các loại tiền điện tử khác nhau một cách thuật toán và sử dụng “nhóm thanh khoản” – trong đó các nhà đầu tư khóa tiền để đổi lấy phần thưởng giống như lãi suất – để tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch.

Trong khi các giao dịch trên sàn giao dịch tập trung được ghi lại trong cơ sở dữ liệu nội bộ của sàn giao dịch đó, các giao dịch DEX được giải quyết trực tiếp trên blockchain.

DEX thường được xây dựng trên mã nguồn mở, nghĩa là bất kỳ ai quan tâm cũng có thể xem chính xác cách chúng hoạt động. Điều đó cũng có nghĩa là các nhà phát triển có thể điều chỉnh mã hiện có để tạo ra các dự án cạnh tranh mới – đó là cách mã của Uniswap đã được điều chỉnh bởi toàn bộ các DEX có tên “swap” như Sushiswap và Pancakeswap.

Sự khác biệt giữa DEX vs. CEX là gì?

Khác với các sàn giao dịch tập trung (Centralized Exchange, CEX), DEX không cho phép giao dịch giữa tiền tệ truyền thống (US-Dollar, Euro, v.v.) và tiền điện tử. Thay vào đó, chúng chỉ giao dịch token tiền điện tử với các token tiền điện tử khác.

Qua một CEX, bạn có thể giao dịch tiền tệ truyền thống với tiền điện tử (và ngược lại) hoặc cặp giao dịch tiền điện tử với tiền điện tử. Ai muốn mua tiền điện tử bằng Euro, US-Dollar, v.v. tại một sàn giao dịch tập trung sẽ phải gián tiếp thực hiện qua một ngân hàng. Khi giao dịch qua một DEX, điều này không cần thiết và cũng không khả thi. Ai muốn đổi tiền điện tử của mình thành tiền tệ truyền thống trên một DEX có thể làm điều này thông qua Stablecoins.

Tất cả những giao dịch này, tuy nhiên, được sàn giao dịch thực hiện thông qua một sổ lệnh (“Orderbook”). Điều này xác định giá của một loại tiền điện tử cụ thể dựa trên các lệnh mua và bán hiện tại.

Ngược lại, các sàn giao dịch phi tập trung sử dụng hợp đồng thông minh. Chúng xác định giá của các loại tiền điện tử khác nhau một cách thuật toán với nhau và sử dụng các hồ chứa thanh khoản (“Liquidity Pools”). Tại đây, các nhà đầu tư đặt các tài sản tiền điện tử đổi lại các phần thưởng tương tự lãi suất. Điều này không chỉ làm cho việc giao dịch trở nên khả thi mà còn đảm bảo thanh khoản.

Trong khi giao dịch tại một sàn giao dịch tập trung được ghi lại trong cơ sở dữ liệu nội bộ của sàn giao dịch, giao dịch DEX được thực hiện trực tiếp qua blockchain.

DEX thường dựa trên mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là, lý thuyết nhưng, bất kỳ ai quan tâm cũng có thể xem xét cụ thể cách chúng hoạt động. Điều này cũng có nghĩa là các nhà phát triển có thể điều chỉnh mã nguồn hiện tại để tạo ra các dự án cạnh tranh mới.

Ưu điểm và nhược điểm của sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là gì?

Ưu điểm

• Tính ẩn danh: Đa số các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) không yêu cầu thông tin cá nhân. Người dùng có thể thực hiện giao dịch mà không cần trải qua quy trình KYC.
• Đa dạng: Nếu bạn quan tâm đến việc tìm kiếm một token mới và chưa được biết đến rộng rãi thì DEX là lựa chọn phù hợp. DEX cung cấp một lựa chọn token gần như không giới hạn từ những cái nổi tiếng đến những cái hoàn toàn không được biết đến.
• Ích lợi tại các quốc gia đang phát triển: Việc cho vay ngang hàng, giao dịch nhanh chóng và tính ẩn danh mà DEX mang lại làm cho chúng trở nên phổ biến, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển nơi mà có thể không có cơ sở hạ tầng ngân hàng vững chắc. Bất kỳ ai có một chiếc điện thoại thông minh và kết nối internet đều có thể giao dịch thông qua DEX.
• Không có bên trung gian: Khách hàng có thể giao dịch trực tiếp với nhau. Ngân hàng, môi giới hoặc các bên trung gian khác trở nên không cần thiết, điều này thường dẫn đến việc giảm phí so với các sàn giao dịch tập trung. Các đồng coin được lưu trữ trong ví của bạn, không phải tại sàn giao dịch.

Nhược điểm

• Dịch vụ khách hàng: Ngược lại với các sàn giao dịch tập trung (CEX), phần lớn DEX không có sự hỗ trợ hoặc đối tác để liên hệ. Vì vậy, nếu bạn mắc phải một lỗi hoặc gặp vấn đề, có rất ít cơ hội được giúp đỡ (ví dụ: một diễn đàn cộng đồng).
• Lưu trữ ví Nóng: Vì token được lưu trữ trong ví của bạn, bạn tự chịu trách nhiệm về việc bảo quản coin của mình.
• Lượng thanh khoản thấp: Mặc dù số lượng người dùng của DEX đang tăng nhanh chóng, chúng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi. Do đó có thể có những hạn chế về thanh khoản từ thời gian này sang thời gian khác đặc biệt là tại các sàn giao dịch nhỏ hơn. Tuy nhiên vấn đề này hiếm khi xảy ra và được coi là gần như đã được giải quyết do sự phổ biến ngày càng tăng.

Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Cơ chết hoạt động của Dex?

DEX sử dụng hợp đồng thông minh để tự động hóa quá trình giao dịch. Khi người dùng muốn giao dịch một loại tiền điện tử này với một loại tiền điện tử khác, họ sẽ gửi tài sản của mình đến một hợp đồng thông minh. Hợp đồng thông minh sau đó sẽ khớp các lệnh mua và bán và thực hiện giao dịch tự động khi các điều kiện được đáp ứng, tất cả đều giữ quyền sở hữu tài sản trong ví của người dùng.

2. Làm thế nào để sử dụng DEX?

Bạn có thể truy cập DEX thông qua giao diện web, ứng dụng máy tính hoặc ứng dụng di động, tùy thuộc vào nền tảng DEX. Các DEX phổ biến bao gồm Uniswap, SushiSwap, PancakeSwap và hơn thế nữa, mỗi DEX có giao diện và tính năng riêng.

3. Tôi có thể giao dịch tiền pháp định trên DEX không?

Hầu hết các DEX chủ yếu hỗ trợ các cặp giao dịch tiền điện tử sang tiền điện tử. Để giao dịch bằng tiền pháp định, bạn thường cần phải thông qua sàn giao dịch tập trung hoặc nền tảng ngang hàng để chuyển đổi tiền pháp định của mình sang tiền điện tử trước.

4. Có phí liên quan đến việc sử dụng DEX không?

Có, DEX thường tính phí giao dịch và tương tác với hợp đồng thông minh. Các loại phí này khác nhau giữa các nền tảng và có thể bao gồm phí giao dịch, phí rút tiền và phí gas (phí giao dịch trên blockchain).

5. Tương lai của DEX là gì?

DEX đã trở nên phổ biến đáng kể và chúng có khả năng tiếp tục phát triển. Chúng ta có thể mong đợi giao diện người dùng được cải thiện, các tính năng được mở rộng và công nghệ blockchain được áp dụng rộng rãi hơn, biến DEX trở thành một phần không thể thiếu của hệ sinh thái tiền điện tử.

Tham khảo dự án sàn DEX của Geneat Software tại đây: Mfund