17 cơ sở dữ liệu và hệ thống thông tin quốc gia

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, việc xây dựng và phát triển các cơ sở dữ liệu và hệ thống thông tin quốc gia đóng vai trò then chốt trong việc hiện đại hóa nền hành chính công, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công thuận tiện cho người dân, doanh nghiệp.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của hạ tầng dữ liệu trong việc xây dựng Chính phủ số, Quyết định số 2568/QĐ-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành đã đề ra Khung Kiến trúc Chính phủ điện tử phiên bản 3.0, trong đó nhấn mạnh vào việc phát triển các cơ sở dữ liệu quốc gia và hệ thống thông tin trọng yếu nhằm đảm bảo tính đồng bộ, liên thông, bảo mật giữa các bộ, ngành và địa phương.

Việc triển khai các cơ sở dữ liệu quốc gia không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình quản lý, giảm trùng lặp thông tin, tăng hiệu suất xử lý dữ liệu, mà còn tạo nền tảng cho việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước. Những hệ thống này đóng vai trò như “xương sống” của Chính phủ điện tử, hỗ trợ việc ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế, đảm bảo tính minh bạch, chính xác và nhanh chóng trong các hoạt động quản lý hành chính.

Bài viết này sẽ phân tích vai trò, danh mục các cơ sở dữ liệu quốc gia quan trọng theo Quyết định 2568/QĐ-BTTTT, đồng thời làm rõ những lợi ích và thách thức trong việc triển khai các hệ thống thông tin quốc gia nhằm hướng tới Chính phủ số hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Các cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin quốc gia điển hình

CSDL quốc gia về Dân cư

Cơ sở dữ liệu quốc gia về Dân cư là một trong những nền tảng cốt lõi của Chính phủ điện tử, được xây dựng một hệ thống quản lý dân cư thống nhất trên toàn quốc thông tin cơ bản của công dân Việt Nam được chuẩn hóa, số hóa, lưu trữ, quản lý bằng các cơ sở hạ tầng thông tin, phục vụ quản lý nhà nước và giao dịch của các cơ quản, tổ chức, cá nhân.

Tăng cường chia sẻ dữ liệu với các hệ thông thông tin của cơ quản nhà nước khác trên cơ sở lấy dữ liệu dân cư làm gốc, góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính, giảm giấy tờ khi thực hiện các dịch vụ công.

CSDL quốc gia về Dân cư có nhiều chức năng quan trọng, phục vụ công tác quản lý hành chính và cung cấp dịch vụ công như:

• Quản lý thông tin nhân khẩu
• Hỗ trợ cấp giấy tờ tùy thân điện tử
• Xác thực danh tính và hỗ trợ giao dịch số
• Tích hợp với các hệ thống thông tin khác
• Hỗ trợ công tác an ninh, quản lý trật tự xã hội
• Nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ công

Việc triển khai CSDL quốc gia về Dân cư mang lại lợi ích to lớn trong quản lý hành chính, thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính và hỗ trợ quá trình chuyển đổi số, hướng tới nền hành chính hiện đại, hiệu quả và minh bạch hơn.

CSDL quốc gia về Đăng ký doanh nghiệp

CSDL quốc gia về Đăng ký doanh nghiệp cung cấp dịch vụ công trực tuyến về đăng ký doanh nghiệp, cải cách các thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp khởi sự doanh nghiệp và gia nhập thị trường. Hướng tới mục tiêu 100% đăng ký doanh nghiệp qua mạng; Chuyển đổi số quy trình nghiệp vụ, công tác quản lý nhà nước về đăng ký doanh nghiệp tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, hạn chế tối đa sự can thiệp của con người trong quá trình xử lý hồ sơ đăng ký doanh nghiệp.

Công khai hóa, minh bạch hóa thông tin đăng ký doanh nghiệp giúp cho người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận được với các thông tin có giá trị và có tính pháp lý về đăng ký doanh nghiệp; Tăng cường chia sẻ dữ liệu với các hệ thống thông tin của cơ quan nhà nước khác trên cơ sở lấy dữ liệu đăng ký kinh doanh làm gốc.

CSDL quốc gia về Đăng ký doanh nghiệp có các chức năng chính như sau:

• Lưu trữ và quản lý thông tin doanh nghiệp
• Cung cấp dịch vụ đăng ký kinh doanh trực tuyến
• Kết nối với các cơ quan quản lý
• Hỗ trợ truy xuất dữ liệu doanh nghiệp
• Giám sát và phân tích hoạt động doanh nghiệp

Triển khai CSDL quốc gia về Đăng ký doanh nghiệp giúp nâng cao tính minh bạch, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy nền kinh tế số và hiện đại hóa quản lý nhà nước.

CSDL quốc gia về Tài chính

CSDL quốc gia về Tài chính đáp ứng nhu cầu về tiếp cận, khai thác thông tin, dữ liệu phục vụ cho công tác xây dựng chiến lược, hoạch định chính sách, quản lý và điều hành trong lĩnh vực tài chính, ngân sách, bảo đảm tính kịp thời, đầy đủ, công khai, minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế. CSDL quốc gia về Tài chính là cốt lõi, trung tâm của Hệ thống thông tin tài chính quốc gia. Thông tin dữ liệu trong CSDL quốc gia về Tài chính sẽ là kho thông tin tri thức được quản lý và khai thác hiệu quả.

Chức năng của CSDL quốc gia về Tài chính

• Quản lý dữ liệu ngân sách nhà nước
• Hỗ trợ kiểm soát chi tiêu công
• Liên thông với hệ thống thuế, hải quan
• Cung cấp dữ liệu cho quản lý nợ công
• Hỗ trợ công tác hoạch định chính sách tài khóa
• Tích hợp với hệ thống thanh toán điện tử

Triển khai CSDL quốc gia về Tài chính giúp tăng cường quản lý tài chính công, nâng cao hiệu quả thu – chi ngân sách, đảm bảo tính minh bạch và bền vững trong điều hành kinh tế quốc gia.

CSDL quốc gia về Bảo hiểm 

Cơ sở dữ liệu quốc gia về Bảo hiểm được xây dựng để lưu trữ, quản lý thông tin về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và thông tin về y tế, an sinh xã hội, đảm bảo tính chính xác, tập trung, thống nhất; dữ liệu được cập nhật đầy đủ và kịp thời ngay sau khi các thủ tục hành chính nghiệp vụ có liên quan đã hoàn thành. 

CSDL Đất đai quốc gia 

CSDL Đất đai quốc gia (cơ sở dữ liệu đất đai từ Trung ương tới địa phương) phục vụ quản lý đất đai tại các cấp, cung cấp các dịch vụ công về đất đai, chia sẻ thông tin đất đai với các ngành khác. Việc triển khai được thực hiện đồng bộ từ Trung ương đến địa phương. 

CSDL quốc gia về thủ tục hành chính 

Mục tiêu của CSDL quốc gia về thủ tục hành chính là cung cấp, công khai thông tin cho người dân, doanh nghiệp về thủ tục hành chính trong phạm vi toàn quốc; Cung cấp cho các bộ, ngành, địa phương công cụ để cập nhật (thêm mới, sửa đổi, thay thế, hủy bỏ) các quyết định công bố, thủ tục hành chính;

 Cung cấp công cụ phục vụ việc kiểm soát thủ tục hành chính tại Trung ương và các bộ, ngành, địa phương; từ đó đề xuất các phương án cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. CSDL quốc gia về thủ tục hành chính là một hợp phần quan trọng của Cổng Dịch vụ công quốc gia. 

CSDL quốc gia về an sinh xã hội 

Xây dựng CSDL quốc gia về An sinh xã hội có mục tiêu là ứng dụng CNTT trong đăng ký, giải quyết chính sách, chi trả cho đối tượng thụ hưởng chính sách an sinh xã hội kịp thời, công khai và minh bạch. 

CSDL quốc gia về lao động, việc làm 

Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về Lao động, việc làm nhằm thống nhất trên toàn quốc để thu thập, cập nhật, quản lý và chia sẻ thông tin cơ bản của con người trong quá trình tham gia hoạt động kinh tế, phục vụ quản lý nhà nước về lao động, việc làm. 

CSDL hộ tịch điện tử toàn quốc 

Xây dựng CSDL hộ tịch điện tử toàn quốc theo hướng hình thành Hệ thống thông tin đăng ký và quản lý hộ tịch với sự quản lý tập trung, thống nhất, có sự phân cấp, phân quyền hợp lý cho Ủy ban nhân dân các cấp, các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin vào đăng ký, quản lý hộ tịch với cấu trúc chuẩn chung tại tất cả các cơ quan đăng ký hộ tịch nhằm lưu giữ thông tin hộ tịch của cá nhân được đăng ký theo quy định pháp luật.

Đáp ứng tốt nhất yêu cầu đăng ký, quản lý hộ tịch theo Luật Hộ tịch và giải quyết thủ tục hành chính trong đăng ký hộ tịch trực tuyến, có khả năng kết nối để cung cấp thông tin hộ tịch cho CSDL quốc gia về Dân cư và CSDL chuyên ngành khác có liên quan. 

CSDL tài nguyên và môi trường quốc gia 

Xây dựng CSDL tài nguyên và môi trường quốc gia với mục tiêu là tạo ra các dịch vụ nền tảng dùng chung cho toàn hệ thống cơ sở dữ liệu tài nguyên và môi trường thống nhất từ Trung ương đến địa phương nhằm khai thác, phân tích xử lý thông tin, dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước, hoạch định chính sách, chỉ đạo, điều hành, chuyên môn, nghiệp vụ.

Đảm bảo khả năng tiếp cận và sử dụng thông tin, dữ liệu tài nguyên và môi trường cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân; xây dựng ngành tài nguyên và môi trường số, tạo ra các giá trị góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm an ninh – quốc phòng. 

CSDL quốc gia về cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan nhà nước 

Nhằm thực hiện xây dựng, quản lý, cập nhật, khai thác, sử dụng và lưu trữ CSDL cán bộ, công chức, viên chức của hệ thống cơ quan nhà nước các cấp đồng bộ, thống nhất trên phạm vi toàn quốc; đảm bảo kết nối, chia sẻ thông tin dữ liệu với các CSDL quốc gia ở các lĩnh vực khác, tạo nền tảng phát triển Chính phủ điện tử/Chính quyền điện tử. 

Góp phần minh bạch hóa quy trình quản lý cán bộ, công chức, viên chức; là một trong những công cụ có hiệu quả để phòng, chống tham nhũng trong công tác quản lý cán bộ, công chức, viên chức, xây dựng một nền hành chính phục vụ, hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu lực, hiệu quả. 

CSDL quốc gia về quy hoạch

Xây dựng CSDL quốc gia về quy hoạch với mục tiêu: Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong việc chia sẻ, quản lý và cập nhật thông tin và dữ liệu quốc gia về quy hoạch nhằm bảo đảm tính tích hợp, thống nhất của sản phẩm quy hoạch tránh lãng phí trong thu thập, xử lý dữ liệu; 

Phục vụ việc triển khai lập quy hoạch thời kỳ 2021-2030 của các bộ, ngành và địa phương; Phục vụ cho việc giám sát, đánh giá các hoạt động quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch; Tăng tính công khai, minh bạch và phục vụ việc xúc tiến đầu tư trong tương lai và là kênh thông tin để công bố quy hoạch. 

CSDL quốc gia về đầu tư 

Cơ sở dữ liệu quốc gia về đầu tư là tập hợp dữ liệu về các dự án đầu tư trên phạm vi toàn quốc có kết nối với hệ thống cơ sở dữ liệu của các cơ quan liên quan, được xây dựng nhằm mục tiêu đảm bảo sự thống nhất về cơ sở dữ liệu về dự án đầu tư giữa các Bộ, ngành và địa phương. 

Có thể bạn quan tâm: Inmergers – MMatch: Nền tảng tư vấn đầu tư và M&A cho doanh nghiệp quốc tế

Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia 

Hệ thống được xây dựng có mục tiêu là thống nhất quản lý thông tin về đấu thầu và thực hiện đấu thầu qua mạng. 

Kho dữ liệu tổng hợp, kho dữ liệu về con người 

Kho dữ liệu tổng hợp do Bộ Công an chủ trì với dữ liệu được tổng hợp từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành, địa phương; từng bước hình thành kho dữ liệu về con người, kho dữ liệu dùng chung và kho dữ liệu mở. 

Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm đồng bộ dữ liệu mới nhất liên quan về con người, dữ liệu của các cơ sở dữ liệu quốc gia về cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia tại Trung tâm dữ liệu quốc gia để lưu trữ và khai thác tập trung. 

Đọc thêm: Data Warehouse là gì? Thành phần và vai trò của kho dữ liệu

Nền tảng định danh và xác thực điện tử 

Nền tảng định danh và xác thực điện tử là hệ thống thông tin do Bộ Công an tổ chức xây dựng, vận hành, quản lý để phục vụ việc trao đổi thông tin giữa hệ thống định danh và xác thực điện tử với hệ thống thông tin của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội và tổ chức, cá nhân.

Hệ thống định danh và xác thực điện tử 

Hệ thống định danh và xác thực điện tử là hệ thống thông tin do Bộ Công an xây dựng, quản lý để thực hiện đăng ký, tạo lập, quản lý tài khoản định danh điện tử và thực hiện xác thực điện tử. Hệ thống này xử lý các yêu cầu đăng ký, cấp, quản lý định danh điện tử và xác thực điện tử. 

Các bộ, ngành, địa phương kết nối Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Hệ thống định danh và xác thực điện tử phục vụ xử lý thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến. 

Các bộ, ngành, địa phương kết nối cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin phục vụ quản lý nhà nước, nghiệp vụ chuyên ngành với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Hệ thống định danh và xác thực điện tử phục vụ xử lý nghiệp vụ chuyên ngành, làm giàu dữ liệu dân cư. 

Việc kết nối giữa CSDLQG về dân cư, Hệ thống định danh và xác thực điện tử với các Bộ, ngành, địa phương sẽ được thực hiện thông qua Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia; Nền tảng định danh và xác thực điện tử. 

Cổng dữ liệu quốc gia 

Cổng dữ liệu quốc gia: Là điểm đầu mối truy cập thông tin, dữ liệu có địa chỉ data.gov.vn trên mạng Internet phục vụ việc công bố dữ liệu mở, cung cấp thông tin về chia sẻ dữ liệu của cơ quan nhà nước; cung cấp các tài liệu, dịch vụ, công cụ, ứng dụng xử lý, khai thác dữ liệu được công bố bởi các cơ quan nhà nước.

Kết luận

Các cơ sở dữ liệu và hệ thống thông tin quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả. Chúng không chỉ giúp tối ưu hóa quản lý nhà nước, giảm thiểu thủ tục hành chính, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong việc tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến.

Việc triển khai các CSDL như Dân cư, Đăng ký doanh nghiệp hay Tài chính không chỉ góp phần nâng cao năng suất hoạt động của các cơ quan quản lý mà còn thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số, đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong quản lý dữ liệu. Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả của các hệ thống này, cần có sự đồng bộ, liên thông giữa các ngành, đảm bảo bảo mật dữ liệu và nâng cao nhận thức của các bên liên quan về tầm quan trọng của việc sử dụng và khai thác dữ liệu một cách hiệu quả.

Trong thời gian tới, với sự phát triển của công nghệ và xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ, các cơ sở dữ liệu và hệ thống thông tin quốc gia sẽ tiếp tục được hoàn thiện và mở rộng, góp phần tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Chính phủ số, hướng tới một nền hành chính điện tử hiện đại, hiệu quả và phục vụ tốt hơn nhu cầu của xã hội.