Ứng dụng phi tập trung DApp là gì?

Bạn có bao giờ nghe nói về các ứng dụng phi tập trung (DApp) chưa? Đây là một loại ứng dụng kỹ thuật số đặc biệt, không phải chạy trên một máy chủ tập trung mà hoạt động nhờ các hợp đồng thông minh trên các Blockchain. Blockchain là một cơ sở dữ liệu phân tán, được lưu trữ và xác nhận bởi nhiều máy tính (node) khác nhau trên một mạng ngang hàng. Các hợp đồng thông minh là những đoạn mã lập trình, được thực thi tự động khi thỏa mãn các điều kiện đã định sẵn.

Các ứng dụng phi tập trung (DApp) là một trong những hướng đi mới và tiềm năng của công nghệ Blockchain. Các DApp có thể cung cấp nhiều dịch vụ và chức năng khác nhau, từ chơi game, tài chính, mạng xã hội, v.v. DApp có các tính năng chính như mã nguồn mở, phi tập trung, an toàn hơn nhờ mật mã và hệ thống mã hóa. Bên cạnh đó, DApp mang lại sự minh bạch, tự quản và cải thiện hiệu suất cho người dùng. Đồng thời, DApp cũng mở ra cơ hội cho sự sáng tạo và đổi mới trong nhiều lĩnh vực và dịch vụ truyền thống.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bản chất, tính năng, các ứng dụng và lợi ích thực tiễn của các ứng dụng phi tập trung (DApp). Hãy cùng theo dõi nhé!

Bản chất và đặc điểm của DApp

Đặc điểm kỹ thuật của DApp: Blockchain, Smart Contracts

Các DApp được xây dựng trên các nền tảng Blockchain có sự hỗ trợ Smart Contracts, là những đoạn mã lập trình được thực thi tự động khi thỏa mãn các điều kiện đã định sẵn. Các hợp đồng thông minh cho phép các DApp thực hiện các chức năng và giao dịch một cách minh bạch, chính xác và không thể thay đổi. Các DApp cũng có mã nguồn mở, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể xem, sử dụng, sao chép và sửa đổi chúng. Các DApp cũng sử dụng các token mã hóa để truy cập, sử dụng và thưởng cho người dùng và người đóng góp

Ưu điểm và nhược điểm của DApp so với ứng dụng truyền thống

So với các ứng dụng truyền thống, các DApp có một số ưu điểm và nhược điểm như sau:

Ưu điểm:

• Phi tập trung: Các DApp không phụ thuộc vào một máy chủ hay tổ chức nào để hoạt động, do đó không bị ảnh hưởng bởi sự cố, tấn công hay kiểm duyệt.
• An toàn: Các DApp được bảo vệ bởi công nghệ mã hóa và được lưu trữ trên một Blockchain công khai, phi tập trung, được vận hành bởi nhiều node. Điều này giúp ngăn chặn việc giả mạo, gian lận hay thay đổi dữ liệu.
• Minh bạch: Các DApp có mã nguồn mở và các giao dịch được ghi lại trên Blockchain cho mọi người xem. Điều này giúp tăng niềm tin và hợp tác giữa các bên liên quan.
• Tự quản: Các DApp không có bên quản lý trung ương nào, mà được điều hành bởi cộng đồng người dùng và người đóng góp. Các quyết định về các thay đổi hay cải tiến của DApp được thực hiện bằng cách bỏ phiếu hoặc đồng thuận.

Nhược điểm:

• Khả năng mở rộng: Các DApp phải tuân theo các giới hạn về khả năng xử lý giao dịch của Blockchain nền tảng. Điều này có thể gây ra sự chậm trễ, tắc nghẽn hay chi phí cao khi sử dụng DApp.
• Thiếu tiêu chuẩn: Các DApp có nhiều loại khác nhau, với các tính năng, giao diện và chất lượng khác nhau. Điều này có thể gây khó khăn cho người dùng khi lựa chọn, sử dụng hay so sánh các DApp.
• Thiếu quyền sở hữu: Các DApp không thuộc sở hữu của bất kỳ ai, mà là của cộng đồng. Điều này có thể gây ra sự mất kiểm soát, mất trách nhiệm hay mất lợi ích cho người tạo ra DApp.

Cơ chế hoạt động của DApp: Giải thích dễ hiểu qua các ví dụ cụ thể

Cơ chế hoạt động của DApp có thể được giải thích dễ hiểu qua các ví dụ cụ thể như sau:

• Uni Swap: In Swap là một DApp trên Blockchain Ethereum, cho phép người dùng trao đổi các token ERC20 một cách phi tập trung. Uni Swap hoạt động nhờ các hợp đồng thông minh, tạo ra các cặp giao dịch và xác định tỷ giá bằng cách sử dụng mô hình AMM (Automated Market Maker). Người dùng có thể giao dịch bằng cách gửi token vào hợp đồng thông minh và nhận token khác về, hoặc cung cấp token vào hồ thanh khoản để nhận phí giao dịch. Uni Swap có token gốc là UNI, được phân phối cho người dùng và người cung cấp thanh khoản.
• Crypto Kitties: Crypto Kitties là một DApp trên Blockchain Ethereum, cho phép người dùng chơi, nuôi, lai tạo và giao dịch các con mèo ảo duy nhất. Crypto Kitties hoạt động nhờ các hợp đồng thông minh, lưu trữ và quản lý các thuộc tính và quyền sở hữu của các con mèo. Người dùng có thể mua bán các con mèo bằng ETH, hoặc lai tạo chúng để tạo ra các con mèo mới với các đặc điểm khác biệt. Crypto Kitties có token gốc là WCK (Wrapped CryptoKitties), được tạo ra bằng cách đóng góp các con mèo vào hợp đồng thông minh.

Tính năng của DApp

Phi tập trung: Cung cấp sự tự do và minh bạch cho người dùng

DApp không phụ thuộc vào một bên trung gian nào để hoạt động, mà được điều khiển bởi các thuật toán và các hợp đồng thông minh trên blockchain.

Người dùng có quyền kiểm soát dữ liệu và tài sản của mình, không bị ảnh hưởng bởi các quyết định của nhà cung cấp dịch vụ truyền thống.

DApp cũng tăng cường sự minh bạch, vì tất cả các giao dịch và hoạt động đều được ghi lại công khai trên blockchain, không thể bị thay đổi hay xóa bỏ.

Ví dụ: Uni Swap là một DApp cho phép người dùng trao đổi các loại tiền mã hóa khác nhau mà không cần thông qua một sàn giao dịch trung gian. Người dùng có thể tận dụng lợi thế của việc thiết lập giá cả theo cơ chế tự động, và nhận được phần thưởng từ việc cung cấp thanh khoản cho hệ thống.

Khả năng tương tác với các DApp khác: Cơ chế liên kết và hợp tác

DApp có thể kết nối và tương tác với nhau thông qua các giao thức và tiêu chuẩn chung trên blockchain, tạo ra những giá trị mới và phong phú hơn cho người dùng.

Người dùng có thể sử dụng một DApp để truy cập vào các dịch vụ và sản phẩm của các DApp khác, mà không cần phải tạo nhiều tài khoản hay chuyển đổi nhiều loại tiền mã hóa.

DApp cũng có thể hợp tác với nhau để chia sẻ dữ liệu, tài nguyên và logic kinh doanh, giảm thiểu chi phí và tăng hiệu quả.

Ví dụ: Aave là một DApp cho phép người dùng cho vay và vay các loại tiền mã hóa với lãi suất biến động theo thị trường. Người dùng có thể sử dụng Aave để kết nối với các DApp khác như Compound, MakerDAO hay Yearn Finance, để tối ưu hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro của mình.

Tính toàn cầu: Khả năng tiếp cận với tất cả mọi người trên toàn thế giới

DApp không bị giới hạn bởi ranh giới quốc gia hay địa lý, mà có thể hoạt động trên toàn cầu nhờ vào sự phân quyền và phi tập trung của blockchain.

Người dùng có thể truy cập vào DApp bất kỳ lúc nào, bất kỳ nơi đâu, chỉ cần có kết nối internet và một thiết bị thông minh.

DApp cũng giúp phá vỡ các rào cản ngôn ngữ, văn hóa và pháp lý, cho phép người dùng giao tiếp và giao dịch với nhau một cách dễ dàng và nhanh chóng.

Ví dụ: Decentraland là một DApp cho phép người dùng tạo ra và khám phá các thế giới ảo trên blockchain. Người dùng có thể mua bán, sở hữu và tùy biến các mảnh đất ảo, cũng như tham gia vào các hoạt động giải trí, học tập và kinh doanh trên Decentraland. Decentraland là một nền tảng mở cho tất cả mọi người, không phân biệt quốc tịch, giới tính hay tuổi tác.

Bảo mật và minh bạch: Công nghệ blockchain đảm bảo

DApp được bảo vệ bởi công nghệ mã hóa và thuật toán đồng thuận của blockchain, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công và gian lận từ bên ngoài.

Người dùng có thể tin tưởng vào tính xác thực và bất biến của dữ liệu và giao dịch trên DApp, vì chúng đều được xác nhận bởi hàng ngàn máy tính trên toàn thế giới.

DApp cũng tôn trọng quyền riêng tư của người dùng, vì họ không cần phải cung cấp thông tin cá nhân hay nhạy cảm để sử dụng DApp, mà chỉ cần có một địa chỉ ví điện tử.

Ví dụ: Brave là một DApp cho phép người dùng duyệt web một cách an toàn và riêng tư, bằng cách chặn các quảng cáo và mã độc có hại. Người dùng cũng có thể kiếm được tiền mã hóa BAT (Basic Attention Token) bằng cách xem các quảng cáo được lựa chọn theo sở thích của họ. Brave là một DApp bảo mật và minh bạch, vì nó không theo dõi hay lưu trữ dữ liệu của người dùng, mà chỉ sử dụng blockchain để ghi lại các giao dịch BAT.

Các ứng dụng cụ thể và ví dụ về DApp

DApp trong ngân hàng và tài chính

DApp có thể cải thiện các dịch vụ ngân hàng và tài chính bằng cách giảm thiểu các rủi ro, chi phí và thời gian giao dịch, tăng cường sự minh bạch và bảo mật, và mở rộng quyền truy cập cho nhiều người hơn. DApp có thể cung cấp các giải pháp như cho vay, vay, gửi tiết kiệm, thanh toán, bảo hiểm, đầu tư, giao dịch, quản lý tài sản, và nhiều hơn nữa.

Ví dụ: Maker DAO là một DApp cho phép người dùng tạo ra và sử dụng DAI, một loại tiền mã hóa ổn định được liên kết với đô la Mỹ. Người dùng có thể vay DAI bằng cách đặt các loại tiền mã hóa khác làm tài sản thế chấp, hoặc gửi DAI để nhận được lãi suất. MakerDAO là một DApp tự trị, vì nó được điều hành bởi cộng đồng người dùng thông qua các biểu quyết quyết định các tham số quan trọng của hệ thống.

DApp trong thương mại điện tử

DApp có thể tạo ra một nền tảng thương mại điện tử công bằng, an toàn và hiệu quả, bằng cách loại bỏ các bên trung gian, giảm thiểu các khoản phí, và bảo vệ quyền lợi của người mua và người bán. DApp có thể cho phép người dùng mua bán các sản phẩm và dịch vụ trực tuyến, cũng như các tài sản kỹ thuật số như nghệ thuật, âm nhạc, trò chơi, và nhiều hơn nữa.

Ví dụ: Open Sea là một DApp cho phép người dùng mua bán các tài sản kỹ thuật số phi tập trung (NFT), là những đồ vật duy nhất và không thể sao chép trên blockchain. Người dùng có thể khám phá, sưu tầm và giao dịch các NFT như nghệ thuật kỹ thuật số, thẻ thể thao, trang phục trò chơi, và nhiều hơn nữa. OpenSea là một DApp minh bạch và an toàn, vì nó không lưu giữ hay kiểm soát các NFT của người dùng, mà chỉ làm nền tảng kết nối giữa người mua và người bán.

DApp trong giáo dục, y tế

DApp có thể cải thiện các lĩnh vực giáo dục và y tế bằng cách nâng cao chất lượng và hiệu quả của các dịch vụ, bảo vệ quyền riêng tư và an toàn của người dùng, và khuyến khích sự hợp tác và chia sẻ kiến thức. DApp có thể cung cấp các giải pháp như học trực tuyến, cấp chứng chỉ, đánh giá năng lực, cung cấp tư vấn, chẩn đoán, điều trị, theo dõi sức khỏe, và nhiều hơn nữa.

Ví dụ: Steemit là một DApp cho phép người dùng tạo ra và chia sẻ nội dung trên nhiều chủ đề, bao gồm cả giáo dục và y tế. Người dùng có thể kiếm được tiền mã hóa STEEM bằng cách viết bài, bình luận, hoặc bỏ phiếu cho các bài viết của người khác. Steemit là một DApp phi tập trung và cộng đồng hóa, vì nó không có một bên quản lý hay kiểm duyệt nội dung, mà chỉ phản ánh sự đánh giá của người dùng.

Ví dụ về các DApp nổi tiếng

• Crypto Kitties: Một DApp cho phép người dùng nuôi, chơi và giao dịch các con mèo ảo trên Blockchain. Mỗi con mèo là một NFT duy nhất và có thể lai tạo với các con mèo khác để tạo ra các con mèo mới. Crypto Kitties là một trong những DApp đầu tiên và phổ biến nhất trên blockchain Ethereum, vì nó giới thiệu cho người dùng một cách vui nhộn và sáng tạo để tương tác với công nghệ Blockchain.
• Decentraland: Một DApp cho phép người dùng tạo ra và khám phá các thế giới ảo trên Blockchain. Người dùng có thể mua bán, sở hữu và tùy biến các mảnh đất ảo, cũng như tham gia vào các hoạt động giải trí, học tập và kinh doanh trên Decentraland. Decentraland là một nền tảng mở cho tất cả mọi người, không phân biệt quốc tịch, giới tính hay tuổi tác.
• Maker DAO: Một DApp cho phép người dùng tạo ra và sử dụng DAI, một loại tiền mã hóa ổn định được liên kết với đô la Mỹ. Người dùng có thể vay DAI bằng cách đặt các loại tiền mã hóa khác làm tài sản thế chấp, hoặc gửi DAI để nhận được lãi suất. Maker DAO là một DApp tự trị, vì nó được điều khiển bởi cộng đồng người dùng thông qua các biểu quyết quyết định các tham số quan trọng của hệ thống.

Lợi ích của DApp so với ứng dụng truyền thống

Tiềm năng thay thế ứng dụng truyền thống: so sánh giữa DAp và ứng dụng truyền thống

DApp là những ứng dụng chạy trên nền tảng Blockchain, một công nghệ mới và đột phá, có thể cung cấp nhiều giá trị và lợi ích hơn so với ứng dụng truyền thống.

Ứng dụng truyền thống là những ứng dụng chạy trên các máy chủ tập trung, do một bên cung cấp và quản lý, có thể gặp phải nhiều vấn đề như sự phụ thuộc, thiếu minh bạch, không bảo mật, và không công bằng.

So với ứng dụng truyền thống, DApp có tiềm năng thay thế ứng dụng truyền thống trong nhiều lĩnh vực và ngành nghề, bằng cách tận dụng các tính năng và ưu điểm của Blockchain, như phi tập trung, bất biến, minh bạch, an toàn, và tự trị.

Lợi ích cụ thể từ việc sử dụng DApp: bảo mật, minh bạch, tự quản lý

• Bảo mật: DApp được bảo vệ bởi công nghệ mã hóa và thuật toán đồng thuận của blockchain, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công và gian lận từ bên ngoài. Người dùng có quyền kiểm soát dữ liệu và tài sản của mình, không bị rò rỉ hay mất cắp bởi các bên thứ ba.
• Minh bạch: DApp tăng cường sự minh bạch, vì tất cả các giao dịch và hoạt động đều được ghi lại công khai trên blockchain, không thể bị thay đổi hay xóa bỏ. Người dùng có thể kiểm tra và xác minh nguồn gốc và lịch sử của các sản phẩm và dịch vụ mà họ sử dụng hoặc cung cấp.
• Tự quản lý: DApp không phụ thuộc vào một bên trung gian nào để hoạt động, mà được điều khiển bởi các thuật toán và các hợp đồng thông minh trên blockchain. Người dùng có thể tự quyết định các quy tắc và điều kiện của việc sử dụng hoặc cung cấp DApp, cũng như tham gia vào việc quản lý và cải tiến DApp thông qua các biểu quyết hay đề xuất.

Minh họa các ví dụ thực tế về ứng dụng DApp và lợi ích mà nó mang lại

Ví dụ 1: Uni Swap là một DApp cho phép người dùng trao đổi các loại tiền mã hóa khác nhau mà không cần thông qua một sàn giao dịch trung gian. Uniswap mang lại lợi ích cho người dùng như sau:

• Bảo mật: Người dùng không cần phải đăng ký tài khoản hay cung cấp thông tin cá nhân để sử dụng Uni swap, mà chỉ cần có một địa chỉ ví điện tử. Người dùng cũng không cần phải gửi tiền vào một bên thứ ba, mà có thể giao dịch trực tiếp từ ví của mình.
• Minh bạch: Uniswap sử dụng một cơ chế thiết lập giá cả theo tỷ lệ nghịch đảo của các cặp tiền mã hóa, giúp người dùng biết trước giá cả và lượng thanh khoản của mỗi giao dịch. Uni Swap cũng công bố tất cả các giao dịch và hoạt động trên blockchain, cho phép người dùng kiểm tra và xác minh mọi thông tin.
• Tự quản lý: Uni Swap không có một bên quản lý hay kiểm soát hệ thống, mà chỉ làm nền tảng kết nối giữa người cung cấp và người sử dụng thanh khoản. Người dùng có thể tận dụng lợi thế của việc thiết lập giá cả theo cơ chế tự động, và nhận được phần thưởng từ việc cung cấp thanh khoản cho hệ thống. Người dùng cũng có thể tham gia vào việc quyết định các tham số quan trọng của Uni Swap, như phí giao dịch hay danh sách các tiền mã hóa được hỗ trợ, bằng cách sử dụng tiền mã hóa UNI là quyền biểu quyết của họ.

Ví dụ 2: Decentraland là một DApp cho phép người dùng tạo ra và khám phá các thế giới ảo trên blockchain. Decentraland mang lại lợi ích cho người dùng như sau:

• Bảo mật: Người dùng không cần phải đăng ký tài khoản hay cung cấp thông tin cá nhân để sử dụng Decentraland, mà chỉ cần có một địa chỉ ví điện tử. Người dùng cũng không cần phải trả tiền cho một bên thứ ba để sở hữu hoặc tùy biến các mảnh đất ảo, mà có thể mua bán, sở hữu và tùy biến chúng trực tiếp trên blockchain.
• Minh bạch: Decentraland sử dụng tiền mã hóa MANA để mua bán và tạo ra các mảnh đất ảo, giúp người dùng biết trước giá trị và khả năng thanh khoản của chúng. Decentraland cũng công bố tất cả các giao dịch và hoạt động trên blockchain, cho phép người dùng kiểm tra và xác minh mọi thông tin.
• Tự quản lý: Decentraland không có một bên quản lý hay kiểm soát hệ thống, mà chỉ làm nền tảng kết nối giữa người sáng tạo và người khám phá các thế giới ảo. Người dùng có thể tự do tạo ra và trải nghiệm các nội dung theo sở thích và khả năng của mình, cũng như tham gia vào các hoạt động giải trí, học tập và kinh doanh trên Decentraland. Người dùng cũng có thể tham gia vào việc quyết định các quy tắc và tiêu chuẩn của Decentraland, bằng cách sử dụng tiền mã hóa MANA là quyền biểu quyết của họ.

Triển vọng và thách thức của DApp trong tương lai

DApp có triển vọng rất lớn trong tương lai, vì nó có thể cung cấp nhiều giải pháp và lợi ích cho người dùng trong nhiều lĩnh vực và ngành nghề, bằng cách tận dụng các tính năng và ưu điểm của blockchain.

DApp có thể trở thành một xu hướng mới trong thế giới kỹ thuật số, vì nó cho phép người dùng trải nghiệm các dịch vụ và sản phẩm một cách công bằng, an toàn và hiệu quả, cũng như tham gia vào việc quản lý và cải tiến chúng theo ý muốn của mình.

DApp cũng có thể góp phần vào việc xây dựng một xã hội phi tập trung, minh bạch và tự trị, vì nó giúp người dùng có quyền kiểm soát dữ liệu và tài sản của mình, không bị phụ thuộc hay bị kiểm duyệt bởi các bên thứ ba.

Tuy nhiên, DApp cũng đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình phát triển và lan rộng, như:

• Kỹ thuật: DApp cần phải đảm bảo tính ổn định, khả năng mở rộng, tương thích và an toàn của hệ thống, để đáp ứng được nhu cầu và kỳ vọng của người dùng. DApp cũng cần phải liên tục cập nhật và nâng cấp để không bị lạc hậu so với các công nghệ mới.
• Pháp lý: DApp cần phải tuân thủ các quy định và luật lệ của các quốc gia và khu vực mà nó hoạt động, để tránh gặp phải các rủi ro hay xung đột pháp lý. DApp cũng cần phải có các giải pháp để giải quyết các tranh chấp hay khiếu nại của người dùng, khi xảy ra các sự cố hay sai sót.
• Giáo dục: DApp cần phải tăng cường việc giáo dục và truyền thông cho người dùng, để họ hiểu được các khái niệm, nguyên lý và lợi ích của DApp, cũng như cách sử dụng và bảo vệ chính mình khi sử dụng DApp. DApp cũng cần phải thu hút và khuyến khích người dùng tham gia vào việc phát triển và cộng đồng hóa DApp.

Điểm nhấn

Ứng dụng phi tập trung DApp dựa trên công nghệ blockchain mang đến một cách tiếp cận phi tập trung, minh bạch và an toàn cho nhiều lĩnh vực từ tài chính đến giáo dục. DApp không chỉ mở ra cơ hội cho người dùng tự quản lý dữ liệu và tài sản của mình mà còn hướng tới một xã hội kỹ thuật số minh bạch hơn và ít phụ thuộc vào bên thứ ba. Tuy nhiên, DApp còn đối diện với nhiều thách thức, từ kỹ thuật đến pháp lý. Để tận dụng tối đa lợi ích của DApp, người dùng cần trang bị kiến thức, tham gia cộng đồng và trải nghiệm thực tế

Tham khảo thêm các trường hợp ứng dụng Blockchain

Nguyễn Đức Trường

CEO tại Geneat Software, là người luôn muốn tối ưu các vấn đề cuộc sống bằng công nghệ, mình tin rằng các giải pháp phần mềm phải hữu ích, thiết thực và nên được dễ dàng tiếp cận bởi tất cả mọi người.