Top các phương pháp thiết kế phần mềm phổ biến hiện nay

Thiết kế phần mềm là một trong những bước quan trọng nhất trong quá trình phát triển phần mềm. Để đảm bảo rằng phần mềm được phát triển hiệu quả và đáp ứng được các yêu cầu của người dùng, việc lựa chọn phương pháp thiết kế phần mềm phù hợp là vô cùng quan trọng. Hiện nay, có nhiều phương pháp thiết kế phần mềm khác nhau, mỗi phương pháp đều có ưu điểm và nhược điểm riêng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các phương pháp thiết kế phần mềm phổ biến, phân tích, đánh giá và so sánh giữa các phương pháp để giúp bạn hiểu rõ hơn và lựa chọn phương pháp phù hợp cho doanh nghiệp của mình.

1. Phương pháp Waterfall (Mô hình thác nước)

Phương pháp thác nước hay Waterfall là một trong những phương pháp thiết kế phần mềm truyền thống và ra đời lâu nhất. Hình dung một cách trực quan, phương pháp thiết kế phần mềm này có cấu trúc giống như thác nước được chảy từ trên xuống và không sự thay đổi hay quay lại giữa các giai đoạn. Các giai đoạn chính của phương pháp thác nước bao gồm: Phân tích yêu cầu -> thiết kế -> kiểm thử -> triển khai và bảo trì. Về cơ bản đây là phương pháp phù hợp với cơ cấu của một mô hình truyền thống nơi mà sự quản lý như một một dòng chảy từ trên xuống dưới các phòng ban.

Ưu điểm:

• Dễ hiểu và dễ thực hiện do có cấu trúc rõ ràng.
• Dễ dàng quản lý tiến độ và chi phí do các giai đoạn được định rõ từ đầu.
• Phù hợp với các dự án có yêu cầu rõ ràng và không thay đổi nhiều.

Nhược điểm:

• Thiếu linh hoạt, khó khăn trong việc thay đổi yêu cầu khi dự án đã bắt đầu.
• Khả năng phát hiện lỗi muộn, gây tốn kém chi phí sửa chữa.

phương pháp thiết kế phần mềm

Mô hình thác nước phù hợp với các dự án có yêu cầu cố định, ít thay đổi và không đòi hỏi sự linh hoạt cao. Nó thường được sử dụng trong các dự án phần mềm cho các ngành công nghiệp có yêu cầu an toàn và bảo mật cao như hàng không, quân sự và y tế.

2. Phương pháp Agile (Linh hoạt)

Agile là một phương pháp thiết kế phần mềm linh hoạt, tập trung vào việc phát triển phần mềm theo từng giai đoạn nhỏ gọi là sprint (chu kỳ phát triển ngắn). Agile khuyến khích sự hợp tác chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm và khách hàng, cho phép thay đổi yêu cầu trong quá trình phát triển để đáp ứng tốt hơn các nhu cầu của người dùng.

So với mô hình thác nước trên thì Agile nhấn mạnh vào sự linh đại. Sự ra đời của nó gắn với thời kỳ khi các công ty khởi nghiệp mới ở Mỹ phải thích ứng làn sóng thay đổi, cập nhật và cải tiến về công nghệ bắt buộc quá trình thiết kế phần mềm này có các nguyên tắc về sự linh hoạt. Linh hoạt cũng là nguyên tắc quan trọng nhất để ưu tiên việc ra được một sản phẩm (phần mềm) giúp khách hàng tối ưu về chi phí tiền bạc, thời gian kèm theo khả năng mở rộng

Ưu điểm:

• Linh hoạt và dễ dàng thay đổi yêu cầu khi cần thiết.
• Tăng cường sự hợp tác và giao tiếp giữa các thành viên trong nhóm.
• Khả năng phát hiện lỗi sớm và cải thiện chất lượng phần mềm liên tục.

Nhược điểm:

• Khó quản lý tiến độ và chi phí do tính linh hoạt cao.
• Đòi hỏi sự cam kết và kỷ luật từ tất cả các thành viên trong nhóm.

Agile phù hợp với các dự án có yêu cầu thay đổi liên tục và đòi hỏi sự phản ứng nhanh chóng từ nhóm phát triển. Nó thường được sử dụng trong các dự án phát triển phần mềm thương mại, ứng dụng web và các dự án khởi nghiệp.

3. Phương pháp Scrum

Scrum là một trong những khung làm việc (framework) phổ biến của Agile. Scrum tổ chức công việc thành các sprint ngắn, thường kéo dài từ 2 đến 4 tuần. Trong mỗi sprint, nhóm phát triển sẽ hoàn thành một phần chức năng cụ thể của phần mềm và trình bày cho khách hàng để nhận phản hồi. Scrum phù hợp với các dự án có yêu cầu thay đổi thường xuyên và cần phản hồi nhanh từ khách hàng. Nó thường được sử dụng trong các dự án phát triển phần mềm thương mại, ứng dụng web và các dự án khởi nghiệp.

Ưu điểm của phương pháp Scrum là tập trung vào việc giao tiếp và hợp tác chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm từ đó cho phép phản hồi nhanh chóng từ khách hàng và điều chỉnh kịp thời. Scrum thường đi đôi với kế hoạch và chiến lược của hàng, để ví dụ cho việc này có thể so sánh nó với thác nước. Phương pháp thác nước đòi hỏi phần mềm phải là sản phẩm đầu cuối và sẵn sàng hoạt động một một cách hoàn thiện thì ngược lại Scrum có thể linh hoạt đi theo từng giai đoạn chiến lược mở rộng kinh doanh của khách hàng. Ví dụ, phương pháp Scrum sẽ tạo ra các phần mềm hoạt sớm và liên tục update theo chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp.

Ưu điểm và như vậy nhưng ngược lại nó cũng có những nhược điểm lớn nhất liên quan tới con người như: đòi hỏi sự cam kết cao từ các thành viên trong nhóm và khách hàng; khó khăn trong việc duy trì tập trung và kỷ luật trong nhóm khách hàng.

4. Phương pháp Kanban

Kanban là một phương pháp thiết kế phần mềm tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình làm việc và giảm thiểu lãng phí. Kanban sử dụng bảng Kanban để trực quan hóa quy trình làm việc, giúp nhóm phát triển theo dõi tiến độ và phát hiện các tắc nghẽn trong quy trình. Kanban phù hợp với các dự án có quy trình làm việc phức tạp và cần tối ưu hóa quy trình. Nó thường được sử dụng trong các dự án phát triển phần mềm thương mại, ứng dụng web và các dự án khởi nghiệp.

Ưu điểm:

• Linh hoạt và dễ dàng thích nghi với các thay đổi trong quy trình làm việc.
• Tăng cường sự minh bạch và hiển thị tiến độ công việc.
• Giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa quy trình làm việc.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi sự cam kết và kỷ luật từ tất cả các thành viên trong nhóm.
• Khó khăn trong việc duy trì sự cân bằng giữa các công việc và tránh tình trạng quá tải.

5. Phương pháp Lean

Lean là một phương pháp thiết kế phần mềm tập trung vào việc giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa quy trình làm việc. Lean áp dụng các nguyên tắc từ sản xuất tinh gọn (lean manufacturing) vào phát triển phần mềm, bao gồm việc loại bỏ các hoạt động không giá trị gia tăng và tập trung vào việc cung cấp giá trị cho khách hàng.

Lean phù hợp với các dự án cần tối ưu hóa quy trình làm việc và giảm thiểu lãng phí. Nó thường được sử dụng trong các dự án phát triển phần mềm thương mại, ứng dụng web và các dự án khởi nghiệp. Ưu điểm của Lean được thấy là giảm thiểu lãng phí và tập trung vào tối ưu quy trình làm việc; tăng cường sự tập trung vào giá trị của khách hàng; cải thiện sự hiệu quả và tập trung vào chất lượng của phần mềm. Ngược lại nhược điểm của Lean là khó khăn trong việc cân bằng giữa các nhóm công việc; 

6. Vậy phương pháp thiết kế phần mềm nào phù hợp nhất với bối cảnh hiện tại?

Doanh nghiệp đều biết rằng các biến động gần đây về đại dịch Covid và cuộc suy thoái vẫn đang kéo dài đã và vẫn đang làm thay đổi chúng ta nhận thức về các vấn đề như tính linh hoạt, tính hiệu suất và sự cắt giảm chi phí. Tại Geneat Software chúng tôi dựa trên các nguyên tắc ưu tiên cho tình trạng chung trên nên có thể thấy phương pháp thiết kế phần mềm phù hợp nhất hiện nay cho doanh nghiệp là Agile và Scrum mà chúng tôi đã phân tích phía trên. Nếu doanh nghiệp của bạn cần sự linh hoạt và khả năng phản ứng nhanh với thay đổi: Agile hoặc Scrum là những phương pháp phù hợp. Scrum đặc biệt hiệu quả nếu bạn muốn chia nhỏ chiến lược kinh doanh kết hợp với công nghệ theo từng giai doanh. 

Nếu doanh nghiệp của bạn muốn tối ưu hóa quy trình làm việc và giảm thiểu lãng phí thì Lean và Kanban là những lựa chọn tốt – tốt nhất đối với những doanh nghiệp tập trung vào khía cạnh sản xuất và nâng cao chất lượng cạnh tranh. Kanban giúp bạn trực quan hóa quy trình và phát hiện các tắc nghẽn, trong khi Lean tập trung vào việc loại bỏ các hoạt động không giá trị gia tăng.

Tại Geneat Software, chúng tôi hiểu rằng mỗi doanh nghiệp đều có những nhu cầu và thách thức riêng biệt. Chúng tôi cam kết cung cấp các giải pháp phần mềm tùy chỉnh, phù hợp với từng doanh nghiệp, giúp bạn đạt được hiệu quả kinh doanh tối ưu. Nếu bạn đang cân nhắc việc triển khai phần mềm cho doanh nghiệp của mình, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ chuyên nghiệp. Chúng tôi sẵn sàng giúp bạn lựa chọn phương pháp thiết kế phần mềm phù hợp nhất và triển khai giải pháp một cách hiệu quả, đáp ứng tốt nhất các nhu cầu của bạn.