Bản quyền phần mềm là gì? 6 điều quan trọng về bản quyền phần mềm.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, ngày càng có nhiều phần mềm máy tính được sinh ra để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Trong bối cảnh đó, câu hỏi “làm sao để bảo vệ quyền lợi của những nhà sản xuất phần mềm cũng như của người tiêu dùng” gây nên nhiều tranh cãi. Trong bài viết này, hãy cùng Geneat Software tìm hiểu về “Bản quyền phần mềm” – một trong những công cụ tốt nhất để giải quyết câu hỏi trên. 

Bản quyền phần mềm là gì

Bản quyền phần mềm là quyền pháp lý được cấp cho người tạo ra phần mềm, cho phép họ kiểm soát việc sử dụng, phân phối và sửa đổi phần mềm đó. Bản quyền phần mềm bảo vệ công việc trí tuệ của nhà phát triển, ngăn chặn việc sao chép, phân phối hoặc sử dụng phần mềm trái phép. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của các nhà phát triển.

Khi người dùng mua hoặc sử dụng phần mềm, họ phải tuân thủ các điều khoản và điều kiện của giấy phép phần mềm.

Có thể bạn quan tâm: Phần mềm (Software) là gì? Một số điều nên biết về phần mềm

Sự quan trọng của bản quyền phần mềm

Bản quyền phần mềm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan:

Đối với nhà phát triển: Bản quyền phần mềm bảo vệ tài sản trí tuệ cùng bí mật thương mại, hạn chế trách nhiệm pháp lý và kiểm soát cách thức sử dụng mã phần mềm. Điều này giúp nhà phát triển giữ vững lợi ích kinh tế từ sản phẩm của mình.

Đối với người dùng: Bản quyền phần mềm xác định các hành động được phép với phần mềm, giúp duy trì tuân thủ pháp luật, bảo vệ chống lại các khiếu nại vi phạm, giới hạn trách nhiệm pháp lý và đảm bảo mối quan hệ tích cực với các nhà phát triển.

Giấy phép phần mềm (Software License) là gì ?

Giấy phép phần mềm là một tài liệu pháp lý quy định các quyền và trách nhiệm của người dùng khi sử dụng phần mềm. Nó thiết lập các quy tắc về việc phần mềm có thể được sử dụng như thế nào, phân phối và sửa đổi.

Bằng cách cấp giấy phép phần mềm, nhà phát triển hoặc nhà cung cấp phần mềm có thể bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ, ngăn chặn việc sử dụng trái phép và đảm bảo rằng người dùng tuân thủ các điều khoản và điều kiện cụ thể.

Một số loại giấy phép phần mềm phổ biến

Giấy Phép Độc Quyền (Proprietary License)

Đây là loại giấy phép mã nguồn đóng, cung cấp mã hoạt động mà không cho phép người dùng thay đổi. Loại giấy phép này bảo vệ tối đa quyền lợi của nhà phát triển. Người dùng phải mua giấy phép và tuân thủ các điều khoản nghiêm ngặt về sử dụng và phân phối.

Ví dụ: Microsoft 365 là một ví dụ điển hình về phần mềm có giấy phép độc quyền. Người dùng phải trả phí hàng tháng hoặc hàng năm để sử dụng các ứng dụng và dịch vụ của Microsoft 365.

Giấy Phép Miễn Phí và Mã Nguồn Mở (FOSS)

Loại giấy phép này cho phép người dùng truy cập mã nguồn, sửa đổi và phân phối lại phần mềm. Giấy phép FOSS khuyến khích sự hợp tác và phát triển chung, thúc đẩy sự sáng tạo thông qua việc chia sẻ kiến thức và công nghệ.

Ví dụ: GNU General Public License (GPL): Đây là một trong những giấy phép mã nguồn mở phổ biến nhất, yêu cầu mọi bản phân phối lại phải tuân thủ các điều khoản của GPL và giữ nguyên các quyền tự do cho người dùng cuối.

Chi phí của phần mềm bản quyền

Chi phí của phần mềm bản quyền có thể khác nhau rất nhiều tùy thuộc vào loại phần mềm, tính năng, cũng như mô hình kinh doanh của nhà phát triển hoặc đơn vị phân phối. Các mô hình kinh doanh phổ biến nhất hiện nay gồm có:

Mua vĩnh viễn (One-time Purchase)

Đây là mô hình truyền thống, nơi người dùng trả một khoản phí một lần để sở hữu phần mềm và sử dụng nó vĩnh viễn. Phần mềm dạng này thường có chi phí ban đầu cao hơn so với các mô hình khác. Tuy nhiên, nó mang lại lợi ích lâu dài vì người dùng không phải trả thêm bất kỳ khoản phí nào sau khi mua.

Ưu điểm:

• Không tốn phí định kỳ: Người dùng chỉ cần trả một lần và có thể sử dụng mãi mãi.
• Lợi ích lâu dài: Sau khi mua, phần mềm có thể sử dụng mà không cần quan tâm đến phí gia hạn.

Nhược điểm:

• Chi phí ban đầu cao: Người dùng phải trả một khoản lớn ngay từ đầu, có thể gây khó khăn cho những người có ngân sách hạn chế.
• Cập nhật và hỗ trợ: Một số phần mềm chỉ cung cấp cập nhật và hỗ trợ trong một khoảng thời gian nhất định, sau đó người dùng có thể phải trả thêm phí nếu muốn tiếp tục nhận cập nhật mới hoặc hỗ trợ kỹ thuật.

Mua theo gói đăng ký (Subscription-based)

Mô hình này cho phép người dùng trả một khoản phí định kỳ để sử dụng phần mềm, thường theo tháng hoặc năm. Phí đăng ký thường thấp hơn so với chi phí mua vĩnh viễn, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận phần mềm mà không phải đầu tư số tiền lớn ngay từ đầu.

Ưu điểm:

• Chi phí ban đầu thấp: Người dùng chỉ cần trả một khoản phí nhỏ mỗi kỳ, giúp dễ dàng tiếp cận và quản lý ngân sách.
• Cập nhật liên tục: Phần mềm thường được cập nhật liên tục mà không tốn thêm chi phí, đảm bảo người dùng luôn có phiên bản mới nhất.
• Hỗ trợ kỹ thuật: Người dùng thường nhận được hỗ trợ kỹ thuật liên tục trong suốt thời gian đăng ký.

Nhược điểm:

• Chi phí tích lũy: Mặc dù phí đăng ký ban đầu thấp, nhưng nếu sử dụng lâu dài, tổng chi phí có thể vượt qua chi phí của mô hình mua vĩnh viễn.
• Phụ thuộc vào gia hạn: Người dùng phải gia hạn đăng ký định kỳ, nếu không sẽ mất quyền sử dụng phần mềm.

Ví dụ về chi phí phần mềm:

Microsoft Office:

• Mua vĩnh viễn: Microsoft Office Home & Student có giá khoảng $149.99.
• Gói đăng ký: Microsoft 365 Personal có giá khoảng $69.99 mỗi năm hoặc $6.99 mỗi tháng.

Adobe Creative Cloud:

• Gói đăng ký: Gói Adobe Creative Cloud All Apps có giá khoảng $52.99 mỗi tháng, cung cấp truy cập vào toàn bộ bộ phần mềm của Adobe.

Lý do nên sử dụng phần mềm bản quyền

Sử dụng phần mềm bản quyền không chỉ đảm bảo tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dùng. Phần mềm bản quyền cung cấp chất lượng và độ ổn định cao, đảm bảo được cập nhật thường xuyên để cải tiến tính năng và bảo mật.

Người dùng cũng nhận được hỗ trợ kỹ thuật từ nhà phát triển khi gặp sự cố, giúp giải quyết các vấn đề nhanh chóng và hiệu quả. Phần mềm bản quyền đảm bảo an toàn dữ liệu của người dùng, tránh được các rủi ro về bảo mật và mất mát thông tin.

Ngược lại, trên thị trường hiện nay, phần mềm trái phép rất phổ biến. Những phần mềm này thường là các phần mềm trả phí nhưng đã bị bẻ khóa để cung cấp miễn phí cho người dùng. Phần mềm lậu thường chứa đựng nhiều rủi ro bảo mật cao, do bị tin tặc ẩn giấu các phần mềm độc hại nhằm đánh cắp dữ liệu, tống tiền hoặc phá hoại thiết bị điện tử của người dùng.

Nghiên cứu tại Digital Citizens Alliance chỉ ra: hơn một phần ba phần mềm lậu ẩn chứa phần mềm độc hại. Hơn thế nữa, khả năng chứa malware từ các nguồn tải không chính thống cao gấp 28 lần so với bình thường

Sử dụng phần mềm trái phép không chỉ gây hại cho cá nhân mà còn có thể làm tổn hại đến uy tín và hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, việc sử dụng phần mềm bản quyền là lựa chọn an toàn và đáng tin cậy để bảo vệ dữ liệu và hệ thống thông tin.

Như vậy, bạn đọc đã cùng Geneat Software tìm hiểu về bản quyền phần mềm cũng như lý do vì sao nên sử dụng phần mềm bản quyền. Ngoài ra Geneat Software đang là đơn vị cung cấp các dịch vụ chuyển đổi số, thiết kế và phát triển phần mềm quản lý nhân sự. Hãy liên hệ ngay để được tư vấn.