Những rủi ro trong quá trình xây dựng Chính phủ số tại Việt Nam 2025

Chính phủ số mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm với những rủi ro lớn liên quan đến an toàn thông tin, chủ quyền số, quyền riêng tư và tính liên tục của hệ thống. Trong bài viết này, Geneat Software sẽ liệt kê những rủi ro có thể gặp phải trong quá trình xây dựng Chính phủ số.

Chính phủ số là gì?

Chính phủ số là Chính phủ hoạt động an toàn trên môi trường số, có mô hình được vận hành hoàn toàn dựa trên dữ liệu và công nghệ số, nhằm cung cấp dịch vụ chất lượng hơn, đưa ra quyết định kịp thời hơn, ban hành chính sách tốt hơn, sử dụng nguồn lực tối ưu hơn, kiến tạo, dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, đồng thời giải quyết hiệu quả các vấn đề lớn trong sự phát triển, quản lý kinh tế – xã hội.

Nói cách khác, Chính phủ số cũng là Chính phủ điện tử, thêm vào đó là 4 bổ sung sau:

• CÓ toàn bộ hoạt động sẵn sàng trên môi trường số.
• CÓ khản ăng cung cấp dịch vụ mới nhanh chóng
• CÓ khả năng sử dụng nguồn lực tối ưu.
• CÓ khả năng kiến tạo phát triển, dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, giải quyết hiệu quả những vấn đề lớn trong phát triển và quản lý kinh tế – xã hội.

Rủi ro gặp phải khi phát triển Chính phủ điện tử

Mất chủ quyền số quốc gia

Khi chính phủ chuyển nhiều hoạt động lên môi trường số, toàn bộ dữ liệu quan trọng của quốc gia sẽ nằm trên các hệ thống công nghệ. Nếu không kiểm soát tốt, dữ liệu có thể bị lợi dụng, đánh cắp hoặc phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, dẫn đến mất chủ quyền số.

Một số quốc gia phụ thuộc vào hạ tầng đám mây của công ty công nghệ nước ngoài, có nguy cơ mất kiểm soát dữ liệu quốc gia. Nếu hệ thống cơ sở dữ liệu công dân, quốc phòng, tài chính bị tấn công, có thể gây tê liệt toàn bộ hệ thống chính phủ điện tử.

Rủi ro về an toàn, an ninh mạng

Tấn công mạng có thể gây tê liệt Chính phủ điện tử hoặc đánh cắp dữ liệu quan trọng của quốc gia. Các cuộc tấn công như DDoS, ransomware, phishing có thể làm mất kiểm soát hệ thống dịch vụ công trực tuyến. Nếu hacker tấn công vào hệ thống dịch vụ công trực tuyến, giao dịch hành chính có thể bị gián đoạn, ảnh hưởng đến người dân và doanh nghiệp. Mã độc tống tiền có thể mã hóa dữ liệu chính phủ, buộc phải trả tiền chuộc để khôi phục hệ thống.

Rủi ro về lộ lọt dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư

Khi chính phủ điện tử thu thập thông tin công dân, nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân là rất lớn. Nếu không có cơ chế bảo vệ dữ liệu mạnh mẽ, dữ liệu công dân có thể bị đánh cắp, bán cho bên thứ ba hoặc sử dụng sai mục đích. Thông tin công dân như CMND/CCCD, địa chỉ, tài khoản ngân hàng bị rò rỉ từ hệ thống chính phủ có thể gây rủi ro lừa đảo. Dữ liệu y tế cá nhân bị xâm phạm có thể ảnh hưởng đến quyền riêng tư của bệnh nhân.

Rủi ro về gián đoạn hệ thống, mất dữ liệu

Sự cố kỹ thuật, lỗi phần mềm, mất điện, mất kết nối mạng có thể làm tê liệt hệ thống chính phủ điện tử. Nếu không có cơ chế sao lưu, phục hồi dữ liệu, các tài liệu quan trọng có thể bị mất vĩnh viễn. Khi hệ thống cấp hộ chiếu trực tuyến gặp lỗi, công dân không thể thực hiện thủ tục, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống. Nếu cổng thông tin thuế bị gián đoạn, hàng triệu doanh nghiệp có thể bị ảnh hưởng.

Rủi ro về tính đồng bộ và tương thích của hệ thống

Các cơ quan chính phủ sử dụng nhiều hệ thống CNTT khác nhau, nếu không đồng bộ sẽ gây tắc nghẽn thông tin, khó chia sẻ dữ liệu. Một số hệ thống cũ không tương thích với công nghệ mới, gây lãng phí ngân sách và ảnh hưởng đến quá trình chuyển đổi số. Nếu cơ sở dữ liệu dân cư không liên thông với cơ sở dữ liệu thuế, quá trình xác minh thông tin trở nên khó khăn. Hệ thống quản lý văn bản giữa các bộ ngành khác nhau không thể kết nối, khiến việc trao đổi thông tin chậm trễ.

Rủi ro về mặt pháp lý và chính sách

Chính sách bảo vệ dữ liệu cá nhân, an toàn thông tin còn chưa hoàn thiện, gây khó khăn trong triển khai Chính phủ điện tử. Một số quy định pháp lý chưa theo kịp sự phát triển của công nghệ số, làm chậm quá trình đổi mới. Luật về chữ ký số, hợp đồng điện tử chưa rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp khi triển khai. Các quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân chưa đầy đủ khiến công dân lo ngại về quyền riêng tư khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến.

Tổng kết bài viết

⚠️ Mất chủ quyền số quốc gia → Cần xây dựng hạ tầng số nội địa, không phụ thuộc.
⚠️ Nguy cơ tấn công mạng → Phải có hệ thống bảo mật mạnh mẽ, cập nhật liên tục.
⚠️ Rủi ro lộ lọt dữ liệu cá nhân → Cần có luật bảo vệ dữ liệu cá nhân và kiểm soát chặt chẽ.
⚠️ Gián đoạn hệ thống, mất dữ liệu → Phải có hệ thống sao lưu và dự phòng.
⚠️ Thiếu tính đồng bộ giữa các cơ quan → Cần chuẩn hóa dữ liệu.
⚠️ Hạn chế về mặt pháp lý → Cần hoàn thiện hành lang pháp lý, phù hợp với công nghệ số.